imperijalizam

imperijalizam - značenje

• • 1. carska vlast, privrženost carstvu; 2. neograničeno vladanje koje se oslanja na vojnu silu, despotska vladavina; 3. najviši stupanj razvoja kapitalizma u koji je ovaj prerastao krajem XIX i početkom XX veka. Njegovu bitnu karakteristiku čini dominantna uloga - u ekonomici i politici - privatno-kapitalističkog monopola koji izrasta na osnovi visokog stupnja razvoja proizvodnih snaga i koncentracije proizvodnje "...imperijalizam je monopolistički stupanj kapitalizma" (Lenjin). Njegove bliže karakteristike su: a) monopol šačice kapitalista u industriji i trgovini; b) monopol šačice kapitala u bankarstvu. Industrijski i bankovni monopol su proizvod visokog stupnja koncentracije proizvodnje. Ovi se monopoli prepliću i stapaju u novi vid kapitala - monopol finansijskog kapitala, koji gospodari čitavim privrednim životom (i politikom) date zemlje. Njima raspolaže grupica kapitalista - *finansijska oligarhija; v) izvoz kapitala i borba za monopol u izvozu kapitala postaje bitna ekonomska operacija finansijskog kapitala; g) međunarodni monopol koji ekonomski dele svet, jesu oblik vladanja i borbe finansijskog kapitala za monopol u eksploataciji svetskog tržišta; d) monopol finansijskog kapitala u eksploataciji kolonijalnih i zavisnih zemalja na osnovu izvršene teritorijalne podele sveta i borba za novu deobu sveta koja vodi svetskim ratovima. Imperijalizam je "...svetski sistem kolonijalnog ugnjetavanja i finansijskog gušenja ogromne većine stanovništva zemaljske kugle od strane šačice "napredni zemalja" (Lenjin), - tj. finansijskog kapitala tih zemalja. - Imperijalizam je viši stupanj kapitalističkih proizvodnih snaga, ali ujedno znači i dalje razvijanje protivrečnosti kapitalizma, njihovo krajnje zaoštravanje, zbog čega je svetski kapitalizam s velikom krizom (1929-1933) definitivno zašao u period svoje opšte krize. Imperijalizam je stoga "...predvečerje socijalne revolucije proletarijata" (Lenjin). Usled produbljivanja opšte krize kapitalizma u mnogome se menjaju stari oblici i odnosi imperijalizma, ali i sada u svetu preovlađuje težnja izgrađivanja novih vidova imperijalizma čiju ekonomsku osnovu činidržavni kapitalizam. Istovremeno raste i jača antiimperijalistička borba naroda za slobodu i uzajamnu saradnju na osnovi ravnopravnosti.